Emotioneel misbruik is het beïnvloeden en manipuleren van de geest/gedachtewereld van een persoon en daarin zo ver doorgaan dat de wil van die persoon beïnvloed wordt, waardoor de misbruiker macht verwerft.
Emotioneel misbruik komt voor in alle vormen van menselijke relaties. In liefdesrelaties, werkrelaties, ouder-kind relaties en in spirituele of therapeutische hulprelaties.
Emotioneel misbruik is een wisselwerking tussen 2 of meer mensen en hun reacties op elkaar. We spreken in deze tekst van misbruiker en slachtoffer. In principe zijn beiden onbewust verantwoordelijk voor een deel van de wisselwerking.
Er is weinig aandacht voor deze vorm van misbruik, waarschijnlijk omdat het onzichtbaar en ontastbaar is. Lichamelijk geweld laat sporen op het lichaam na, emotioneel geweld niet. Daarbij komt dat de loyaliteit van het slachtoffer aan de misbruiker meestal erg groot is. Het slachtoffer ontkent het misbruik aan zichzelf omdat de misbruiker op een voetstuk is geplaatst. Bovendien schamen de meeste slachtoffers zich wanneer ze ervan bewust worden emotioneel te zijn misbruikt.
Wat zijn de kenmerken van emotioneel misbruik?
De ‘misbruiker’ manipuleert door:
- zichzelf boven de ander te stellen zodat er een machtsverhouding ontstaat het slachtoffer afhankelijk te maken
- onvoorspelbaar gedrag te vertonen; het ene moment het slachtoffer te vleien en op te hemelen, het andere moment het slachtoffer ‘niet zien’, vernederen, belachelijk maken of voor ‘dom’ houden
- mooie praatjes, veel beloven en daar niets van waarmaken
- betekenisvol te zwijgen
- angst te zaaien, te bedreigen
- te liegen
- de ‘schuld’ altijd bij het slachtoffer te leggen
- ideeën op te dringen en het slachtoffer dingen te laten doen in het belang van de misbruiker
Het ‘slachtoffer’ van emotioneel misbruik:
- plaatst de misbruiker op een voetstuk waardoor er een ongelijkwaardige verhouding ontstaat.
- heeft de misbruiker meer lief dan zichzelf en is daardoor altijd loyaal aan de misbruiker
- laat steeds (onbewust) over de eigen grenzen heen gaan
- durft meestal niet goed zichzelf te zijn bij de misbruiker/past gedrag aan aan de reacties van de misbruiker
Waardoor ontstaat emotioneel misbruik?
De misbruiker heeft macht en controle over het slachtoffer.
Waarschijnlijk komen deze behoeften aan macht en controle voort vanuit gevoelens van leegte, angst en onzekerheid. De misbruiker heeft het gevoel weinig controle te hebben over dingen, maar op het slachtoffer kan hij/zij controle uitoefenen.
Het slachtoffer heeft meestal weinig eigenwaarde en de eigen grenzen niet goed worden aangegeven. Dat maakt het slachtoffer kwetsbaar.
Het misbruik wordt door het slachtoffer gerationaliseerd en ontkent en kan daardoor jarenlang doorgaan.
Wat doe je eraan?
- Wanneer je erachter komt dat je in een emotioneel ‘scheve’ relatie terecht bent gekomen, zorg dan dat je (tijdelijk) afstand neemt van de ander om te zoeken naar wie jij was voordat je in deze situatie terecht kwam. Herinner jezelf aan je eigen kracht. Als je je eigen kracht niet kent, ga er dan naar op zoek.
- ‘Slachtoffer’: Wanneer jij stopt met het ingaan op de controlerende macht van de misbruiker, zal hij/zij geen grip meer op je hebben en vanzelf worden ontkracht. Maar daarvoor moet je eerst een stevige basis hebben en sterk in je schoenen staan. Ga je grenzen aangeven.Kom voor jezelf op en geef aan dat je dit gedrag niet meer accepteert. Vraag de misbruiker hoe het komt dat hij/zij zo doet.
- ‘Misbruiker’: Ga na wanneer je je kwetsbaar voelt en de neiging hebt om controle over de ander te willen hebben. Kijk of je in het vervolg anders kunt reageren, bijvoorbeeld door te uiten dat je je kwetsbaar/angstig voelt en dat je zoekt naar een manier om hiermee om te gaan. Open communicatie is belangrijk.
Geef een reactie